Read the Treaty

Page 4 – Treaty of Waitangi translations

On this page you can find translations of the Treaty of Waitangi in the following languages:

For each language a translation of both the original English and of the English translation of the Māori version of the Treaty of Waitangi are provided.

For other languages see these resources provided by the New Zealand Society of Translators and Interpretors: 

Cook Islands Māori

Cook Islands Māori translation of the original English version

Tuanga mua

Te rauka nei te au Ui Rangatira o te Putuputuanga o te au Uki i roto i te Taokotaianga o te au Ngati Katoatoa o Nu Tireni, e te au Ui Rangatira tei kore ratou i riro mai e au i roto i teia Taokotaianga nei, i te oronga atu ki tana Ngateitei, koia oki te Ariki Vaine o Peritane i te au tikaanga katoatoa ma te kore rava e akatuanga-ia te mana Ngateitei e te au tikaanga tei oti i te tuatua-ia e te Putuputuanga o te au Uki, me kare te au Ui Rangatira tatakitai, e na ratou e ta-angaanga i te reira me kore e mou piri tikai i te reira i runga ake i to ratou au tuanga enua i roto i te irinakianga e ko ratou okotai uaorai tei akamana-ia kia rave i te reia.

Tuanga rua

Kua akatika ma te akapapu mai tona Ngateitei te Ariki Vaine o Peritane ki te au Ui Rangatira katoatoa o te au Ngati tuketuke o Nu Tireni, ki te au kopu-tangata katoatoa ma te au tangata tatakitai, i to ratou au tikaanga katoatoa, kia kore rava te reira e tamanamanata-ia, i runga i to ratou enua, to ratou au enua atea, te au vaorakau e te tuanga o te Moana (te tikaanga o te tautai), e tetei ua atu au apinga e na ratou tikai, me kare ra na te tangata tatakitai, ua atu e eaa te roa o te tuatau ta ratou ka inangaro, e na ratou rai te reira e akaaere. Inara, ko te au Ui Rangatira i roto i te Taokotaianga o te au Ngati katoatoa e pera te au Ui Rangatira tatakitai, na ratou e oronga atu ki te Ariki Vaine Ngateitei i te tikaanga katoatoa o te au enua kia tutaki-ia na mua ki te au tangata taonga o te enua e kia riro katoa ratou i te akara matatio i te akatanotano anga i te tu o te moni ta ratou ka akatinamou no te tutaki i te au enua. Kia akatika-ia ra oki teina i rotopu i te au tangata taonga o te enua e pera katoa ki te au tangata ta te Ariki Vaine Ngateitei i iki ei mono iaia i te raveanga i teia tuanga angaanga ma te tau tikai.

Tuanga toru

I roto i te tamanakonako anga kua oronga atu tona Ngateitei te Ariki Vaine o Peritane ki te au tangata enua katoatoa o Nu Tireni i tana paruru anga kia ratou e ma te akapapu atu e ka aiteite to ratou tikaanga e te mana mei to te iti-tangata i raro ake i te au Peritane.

(signed)
William Hobson,
Lieutenant Governor.

Cook Islands Māori translation, via English, of the original Māori version

Tuanga mua

Ko te au Ui Rangatira o te Taokotainga o te au Uki, e te au Ui Rangatira, tei kore ratou i roto i teia Taokotaianga nei i te oronga atu anga ki te Ariki Vaine o Peritane i te mana katoatoa i te akaaere anga i to ratou au enua.

Tuanga rua

Kua akatika oki te Ariki Vaine o Peritane e ka paruru aia i te au Ui Rangatira, to ratou au kauono e pera katoa te iti-tangata Nu Tireni katoatoa i te tikaanga tikai o te au Ui Rangatira ki runga i to ratou au enua, te au oire, e pera katoa ki ta ratou au apinga puapinga tikai. Inara oki, tetai tua ka oko atu te au Ui Rangatira o te Taokotaianga o te au uki e pera katoa te au Ui Rangatira katoatoa i te oko atu i to ratou au enua ki te moni tei akatika-ia i rotopu i te tangata nona te enua e pera katoa te tangata nana e oko mai i te enua ki te tangata ta te Ariki Vaine i iki ei mono iaia, no runga i te tuanga okoanga enua.

Tuanga toru

No te tikaanga tei akatika-ia no runga i te Kavamani a te Ariki Vaine ka paruru te Ariki Vaine o Peritane i te au tangata rikiriki katoatoa o Nu Tireni ma te oronga atu i te tikaanga angaanga kia aiteite te reira ki te iti tangata i raro ake i te au Peritane.

(signed)
William Hobson,
Lieutenant Governor.

Niuean

Niuean translation of the original English version

Fakaveaga fakamua

Ko e tau Iki mo e tau matua he matakau kau fakalataha he tau māgamotu mo e tau magafaoa oti i Niu Silani, katoa mo e tau Iki taki tokotaha ne nakai fai tohiaga ke he matakau kau fakalataha; kua talia auloa e lautolu mo e tau loto kau fakalataha, ke tuku atu ke he lilifu he Patuiki Fifine a Peritania lahi, mo e nakai fakauaua, e pule katoatoa ne ha ha i ai he matakau kau fakalataha he tau Iki he motu, mo e tau Iki taki toko taha. Kia ha ha i ai i lalo hifo he malolo mo e pule faka-patuiki, e tonuhia ke he levekiaga he tau fonua mo e tau mena oti ha ha i ai.

Fakaveaga ke ua aki

Kua talia fiafia he lilifu he Patuiki Fifine a Peritania, mo e fakamau fakamailoga ai ke he tau Iki fakamaga faoa, mo e tau matakau oti a Niu Silani, Fakalataha mo e tau iki taki toko taha; ke pule a ia mo e leveki ai kehe tau fonua, tau maga vao, fakalataha mo e tau puhala takafaga ika, mo e tau mena oti ne pule mo e leveki ki ai a lautolu fakamua, ka kia tuku lele atu ke he levekiaga he pule faka Patuiki. Kua ha ha ia ia foki e tonuhia ke vehe vehe mo e tufatufa, po ke fakafua atu e tau fonua ia ki a lautolu kua tutonu hia ki ai, ke he palepale kua talia auloa ki ai a lautolu, kua fifili he Patuiki Fifine ke eke mo tau hukui hāna.

Fakaveaga ke tolu aki

Ko e fifiliaga tonu he Patuiki Fifine a Peritania ha nei kia fakailoa fakalau lahi atu ke he tau tagata motu oti i Niu Silani: Kua ha ha ia ia e pule mo e tonuhia faka Patuiki, ke leveki mo e puipui a lautolu ke he tau levekiaga oti he hāna a malolo; ti ko e mena ia, kua eke tuai a tau tagata Niu Silani, mo tau tagata kua nonofo ki lalo hifo he higoa lilifu he kautu Peritania.

(signed)
William Hobson,
Lieutenant Governor.

Niuean translation, via English, of the original Māori version

Fakamua

Ko e tau Iki mo e tau matua he matakau kau fakalataha mo e tau Iki oti ne nakai kau ai he matakau ia, kua tuku atu katoatoa e lautolu ke he Patuiki Fifine a Peritania e malolo katoatoa faka fakatufono ke pule mo e puipui aki e tau fonua he lautolu, tukulagi.

Ke ua aki

Kua talia fiafia he Patuiki Fifine a Peritania ke leoleo mo e puipui e tau iki oti, mo e tau matakau oti fakalataha mo e tau tagata oti a Niu Silani, ke he tau levekiaga faka Iki, he tau fonua, tau maaga, mo e ha lautolu a tau koloa. Ka e ha ha i ai foki ni ke he matakau he tau Iki mo e tau Iki taki toko taha, e tonuhia ke fakafua atu e tau fonua ke he Patuiki Fifine, ke he palepale kua talia fiafia ki ai e tagata haana e fonua, mo e tagata ne fakatau mai ai. (ko ia ne fakatau mai e fonua, kua late ke fifili mai he Patuiki ke hukui aki a ia).

Ko tolu aki

Ko e matakupu ia kua talia ki ai hagaao ke he fakatufono he Patuiki Fifine, to leveki mo e puipui mau he Patuiki Fifine a Peritania e tau lalo tagata oti a Niu Silani mo e foaki age ma lautolu e tonuhia he he tau gahua mo e faka higoa ko e tau tagata he motu, ke fakatai atu ke he tau tagata i Peritania Lahi.

(signed)
William Hobson,
Lieutenant Governor.

Samoan

Samoan translation of the original English version

Maliega muamua

Ua tu’uina atu e Ali’i Sili o le Taupulega a Itū-Aiga So’ofa’atasi o Niu Sila, fa’apea Ali’i Sili e lē o i ai i totonu o le Taupulega a le So’ofa’atasi i Lana Maiesetete le Tupu Tama’ita’i o Egelani, le mālō ma le aiā e pulea ai vaega o le atunu’u o lo’o i lalo o la latou pule’aga.

Maliega lona lua

E tu’uina atu e Lana Maiesetete Le Tupu Tama’ita’i o Egelani i Ali’i Sili ma Itū-Aiga, fa’apea aiga ma tagata ta’ito’atasi le aiā e pulea ai ma fa’aaogāina e aunoa ma le fa’alavelavea o latou ’ele’ele ma fanua, vaomatua ma faigāfaiva ma isi a latou mea totino e tusa ai ma a latou fuafuaga, vaganā ai ni ogā’ele’ele ua manatu Ali’i Sili o Itu-Aiga So’ofa’atasi, fa’apea Ali’i Sili tutū to’atasi e fa’atau atu ise tau ua malilie fa’atasi i ai i latou, ma ē ua tōfia e Lana Maiesetete latou te feutaga’i i sea fefa’atau’aiga.

Maliega lona tolu

E tusa ai ma nei aiaiga, ua tu’uina atu ai e Lana Maiesetete Le Tupu Tama’ita’i o Egelani i tagata e ō latou Niu Sila lana puipuiga fa’a-le-Mālō fa’apea aiā tatou uma fa’a-tagata-Nu-u o Peretania.

(signed)
William Hobson,
Lieutenant Governor.

Samoan translation, via English, of the original Māori version

Muamua

Ua tu’uina atu e Ali’i Sili uma o le Taupulega, fa’apea ma Ali’i Sili e lē o i ai i totonu o le Taupulega, i le Tupu Tama’ita’i o Egelani le pule fa’ale mālō i ō latou ’ele’ele uma e o’o i le fa’avavau.

Lona lua

Ua finagalo malie le Tupu Tama’ita’i o Egelani o le ’a ia tu’uina atu le puipuiga i Ali’i Sili, I Itu-Aiga, ma tagata uma o Niu Sila ina ia mafai ona latou pulea ma fa’aaongā ō latou fanua ma ’ele’ele, ’a’ai, fa’apea a latou oloa tāua uma. Ui i lea o le ’a mafia foi ona fa’atau atu e Ali’I Sili o le Taupulega, ma Ali’i Sili uma lava, ni fanua i le Tupu Tama’ita’i, ise tau ua malilie uma i ai ē ona le fanua ma i latou o lo’o fia fa’atauina mai nei fanua, po’o i latou na tofia e le Tupu Tama’ita’i e avea ma ona sui.

Lona tolu

E tusa ai ma nei aiaiga, e fa’atatau i faigā Mālō a le Tupu Tama’ita’i, o le ’a i ai le puipuiga a le Tupu Tama’ita’i i tagata lautele uma lava o Niu Sila, ma o le ’a tu’uina atu foi ia i latou aiā tatau uma fa’atagata nu’u e pei ona i ai i tagatā nu’u o Egelani.

(signed)
William Hobson,
Lieutenant Governor.

Tokelauan

Tokelauan translation of the original English version

Mea Muamua

Ko no Aliki uma o te Tukufakatahiga o Tupuaga (tribes) kehekehe Sokofakatahi uma i Niusila ma Aliki tau-tokatahi ma tu-tokatahi ko heki i loto o teia Tukufakatahiga kua kilatou tuku atu katoatoa ki tana Afioga Mamalu te Tupu o Egelani e Aunoa ma he masalosalo, te aiā ma te pule aoao e ve lava ona latou faia ma maua foki, pe na e iei moni foki pe heai he pule venei i o latou pitonuku tautokatahi na e kavea ai kilatou ko ni pule aoao e aunoa ma he/ie tahi ake.

Tona lua

Ko te mamalu o te Tupu o Egelani kua ia fakamaonia ma fakamautugia ki na Aliki ma na Tupuaga Kehekehe o Niusila ma vena foki ki o latou kaiga ma tagata tautokatahi te fusia ma te pukegia katoa e aunoa ma te fakalavelavegia o latou Kelekele, Fenua, Vaomatua, Fagotaga ma ietahi mea totino pe ni mea tukufakatahi pe so he mea tautokatahi kua fofou ma manatu kilatou ke taofimau kiei, kae ko na Aliki o na Tupuaga (tribes) Tukufakatahi ma Aliki tautokatahi kua tuku atu ki te Tupu Mamalu te saolotoga ma te avanoa muamua i te fakatau o ni kelekele venā pe ka fakatau kehe atu e kilatou na fakataufenua i he tau e malilie fakatahi kiei te fakataufenua fou ma kilatou ka filifilia e tana Masiofo Mamalu ke kilatou fefaiakia e fai ma o latou sui.

Tona tolu

Mai kina kua fuafuagia ai e te Masiofo Mamalu Tupu o Egelani ke faka oko-atu ki tagata-anuku o Niusila tana puipuiga faka-tupu ma tuku atu ai ki te kilatou uma te aiā ma te saolotoga e ve ona maua e tagata-anuku o Peletania.

(signed)
William Hobson,
Lieutenant Governor.

Tokelauan translation, via English, of the original Māori version

Mea Muamua

Ko na Aliki o te Tukufakatahiga o Aliki ma ietahi Aliki uma e heki i loto o tenei Tukufakatahiga kua kilatou tuku katoatoa uma atu ki te Tupu o Egelani ke pa ki te fakavavau ke kilatou pulsea o latou laukelekele.

Tona lua

Ko te Tupu o Egelani kua malie ke ia taukikila ia Aliki ma vaegā Tupuaga kehekehe ma tagata uma o Niusila ia latou taumafaiga hē maumautūtū i pulega faka-Aliki ki o latou kelekele, nuku ma o latou koloa uma. Kae ko he tahi foki itu, ko Aliki o te Tukufakatahiga ma ietahi ake Aliki ka fakatau kelekele ki te Tupu i he tau ka malilie kiei ia ia, e fakatau atua ma ia ka ia fakataua (ko ia tenei mulimuli) e filifilia e te Tupu ko tona sui i na Fakatauakiga venei.

Tona tolu

Ko te mea ia kua kavea ai tenei maliliega fuafuagia kua aofia ai te Faigamalo o te Tupu, ka puipuia ai e te Tupu o Egelani ia tagata tautokatahi uma o Niusila ma tuku atu ai ki te kilatou te aiā ma tiute o tagata-anuku moni e ve lava ko tagata moni o Egelani.

(signed)
William Hobson,
Lieutenant Governor.

Tongan

Tongan translation of the original English version

Kupu ’uluaki

’Oku foaki Faka’aufuli mo ta’eveiveiua ’e he Hou’eiki ’o e Kautaha Fakatahataha ’o e ngaahi Ha’a Mauli ’o Nu’usila pea mo kinautolu ’o e Hou’eiki ’oku te’eki ai ke nau kau ki he Kautaha Fakatahataha ’o e ngaahi ha’a Mauli ’o Nu’usila, ki he ‘Ene ‘Afio ko e Kuini ’o ’Ingilani, ’a honau ngaahi totonu mo e mafia ki he pule’i fakaleveleva ’o e fonua, fakataautaha pe fakākatoa.

Kupu ua

Ko ‘Ene ’Afio ko e Kuini ’o ‘Ingilani’ oku ne fakapapau’i mo tukupa ki he Hou’eiki moe ngaahi Ha’a kotoa pe ’o Nu’usila pea ki he ngaahi kainga taautaha mo e tokotaha kotoa pe’a hono kotokotoa mo ta’eue’ia ’a enau pule’i ’a honau Kelekele mo e ngaahi Tofi’a, Vaota, ngaahi Toutai’anga moe ngaahi koloa kehe ’oku ’anautolu fakatokolahi pe fakataautaha lolotonga ko ’enau faka’amu mo honau loto mo’oni ke pukepuke ko ’enau koloa: ka ko e e Hou’eiki ’oe ngaahi Ha’a fakatahataha pea mo e hou’eiki taautaha ’oku nau tukuatu ki he ’ene ‘Afio ha totonu makehe ke fakatau ha kelekele ’o ha taha kuo felotoi mo hono fakafofonga ke fakatau ’i ha totongi kua na femahino’aki ki ai.

Kupu tolu

’I he feongoi kuo lava ’oku hanga leva ’e he ’Ene ‘Afio ko e Kuini ’o ’Ingilani ’o ’oatu ki he kakai tupuifonua ’o Nu’usila ’a ’ene malu’i fakakuini, pea mo tukuatu kiate kinautolu ’a e ngaahi totonu kotoa pe mo e monu’ia kotoa ’o ha tokotaha Pilitania.

(signed)
William Hobson,
Lieutenant Governor.

Tongan translation, via English, of the original Māori version

Uluaki

Ko e Kau Hou’eiki ’o e Kautaha ’a Hou’eiki pea mo e Hou’eiki Kotoa ’oku te’eki ke kau ki he Kautaha ’a Hou’eiki ’oku nau ’oatu kotoa ki he Kuini ’o ’Ingilani ’o ta’engata ’a hono pule’i Fakapule’anga kakato ’o honau kelekele.

Ua

Ko e Kuini ’o ’Ingilani ’oku finangalo ke ne malu’i ’a e Hou’eiki ngaahi ha’a pea mo e kakai kotoa ’o Nu’usila ’I hono ngāue fa’iteliha’aki honau mafia fakahou’eiki ki honau kelekele, ngaahi kolo pea mo ’enau ngaahi koloa mahu’inga kotoa. Pea ko e kau Hou’eiki ’o e Kautaha pea mo e Hou’eiki kotoa te nau fakatau kelekele ki he Kuini ’i ha fa’ahinga totongi ’e felotoi ki ai ’a e tokotaha ’oku ’o’ona pea mo e tokotaha ’oku ne fakatau ia (ko e tokotaha ko ia) kuo fili ’e he Kuini ko hono fakafofonga fakatau kelekele.

Tolu

(signed)
William Hobson,
Lieutenant Governor.

How to cite this page

'Treaty of Waitangi translations', URL: https://nzhistory.govt.nz/politics/treaty-of-waitangi/translated-versions, (Ministry for Culture and Heritage), updated 19-Jul-2023